Το μπαλόνι είναι ένα μικρό κομμάτι από υλικό γεμάτο με αέρα και όμως εκτός από τη χαρά που προσφέρει στα παιδιά ή την ομορφιά σε κάποια διακόσμηση έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης και το συναντάμε σε διάφορες εκφάνσεις της τέχνης. Το 1981 ο Γερμανός ιστορικός τέχνης Peter Selz μας παραθέτει μέσα από το βιβλίο του Art in our Times την εξής φράση. «Εάν μπορεί να γίνει μια γενική δήλωση για την τέχνη της εποχής μας, είναι ότι ένα προς ένα τα παλιά κριτήρια για το τι είναι έργο τέχνης θα πρέπει να απορρίπτονται υπέρ μιας δυναμικής προσέγγισης στην οποία όλα είναι πλέον δυνατά.» Μέσα από την συγκεκριμένη πρόταση η έννοια της τέχνης αποκτά νέα δυναμική και τα όρια της διευρύνονται καταρρίπτοντας κάθε ιδανικό για το τι θεωρείται τέχνη.
Η τέχνη από μόνη της είναι μια μορφή απελευθέρωσης των ιδεών και έκφρασης των συναισθημάτων μας, αυτή η έκφραση έχει πάντα ένα μέσο που επικεντρώνεται ο θεατής και ξετυλίγει μια ιστορία όπου ο ίδιος ταυτίζει τον εαυτό του άλλοτε με ένα ρομαντικό ποίημα, έναν αφηρημένο πίνακα, μια θλιβερή μπαλάντα. Κάποιες φορές το μέσο αυτό μπορεί να είναι κάτι πολύ απλό που ίσως ξυπνά μνήμες παιδικές από ένα πάρτι γενεθλίων, έναν πλανόδιο πωλητή να κρατά πολύχρωμες φιγούρες που αιωρούνται κάνοντας βόλτα στα σοκάκια της παλιάς μας γειτονιάς.
Χρώματα ανακατεμένα με αναμνήσεις δεμένα καλά από μια κλωστή να πετάνε στον αέρα θυμίζοντάς μας πως κάποτε όλοι ήμασταν παιδιά. Όταν σκέφτεται κανείς τα μπαλόνια δεν τα συνδέει αρχικά με την τέχνη παρόλα αυτά καλλιτέχνες σε όλες τις μορφές τέχνης, εμπνεύστηκαν και δημιούργησαν έργα μέσα από αυτά, τα οποία με τη σειρά τους γέννησαν έντονα συναισθήματα στον θεατή.
Τα μπαλόνια στη Ζωγραφική
Ίσως ο πιο διάσημος πίνακας με μπαλόνι να είναι αυτός του Paul Klee που δημιουργήθηκε το 1922 με το όνομα «Κόκκινο Μπαλόνι». Στον πίνακα το μπαλόνι βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο του άξονα, η σύνθεση του αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του κινήματος του κυβισμού. Το μπαλόνι είναι το μόνο σχήμα στον πίνακα που δεν μοιάζει γραμμικό. Το έντονο κόκκινο χρώμα του μοιάζει να σβήνει με έναν ιδιαίτερο τρόπο, θυμίζοντας έτσι στιγμιότυπο από κάποιο όνειρο. Ένας ακόμα ζωγράφος που στους πίνακές του πρωταγωνιστούν τα μπαλόνια είναι ο Remigijus Januskevicius του οποίου οι συνθέσεις, μοιάζουν αιθέριες συνδυάζοντας καταπράσινα τοπία με ανάκατες ελεύθερες φιγούρες μπαλονιών να κατακλύζουν ολόκληρο τον καμβά. Κάθε φορά που παρατηρούμε κάποιο από τα έργα του, ξαναζωντανεύουν εικόνες από τους διάσημους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους, όπως ο Μοnnet μόνο που αυτή τη φορά αντί για νούφαρα την παράσταση κλέβουν τα μπαλόνια που με ένα παράξενα διασκεδαστικό τρόπο δημιούργησε.
Τέλος παρατηρούμε τα μπαλόνια μέσα από τις αφαιρετικές συνθέσεις του Alexander Calder. Εδώ η μοντέρνα τέχνη συναντά τα μπαλόνια που πλέον φέρουν αφαιρετικό χαρακτήρα μοιάζουν πιο αυστηρά σαν στάμπα από μαύρο, κόκκινο και μπλε μελάνι στο λευκό καμβά με μία λεπτή γραμμή να τα συνδέει με τη βάση του καμβά.
Το μπαλόνι στο Graffiti
Το κορίτσι και το μπαλόνι μια από της πιο εμβληματικές φιγούρες του διάσημου βρετανού καλλιτέχνη –ακτιβιστή Banksy. Το κορίτσι στέκεται κόντρα στον άνεμο με το χέρι τεντωμένο μοιάζει να προσπαθεί να φτάσει ένα κόκκινο μπαλόνι σε σχήμα καρδιάς. Το μπαλόνι αυτή την φορά μεταμορφώνεται σε μήνυμα: Απεικονίζεται έντονο κόκκινο σε αντίθεση με το κορίτσι που στέκει ακίνητο σε χρώμα μαύρο. Θα ήταν ένα απλό παιχνίδι αν δεν ήταν βαμμένο κόκκινο, εδώ όμως το χρώμα του προσδίδει την ιδιότητα της έκφρασης. Μέσα από αυτή αντιλαμβανόμαστε πως το μπαλόνι είναι τα όνειρα, η αθωότητα, η αγάπη και τέλος η ελπίδα που άλλοτε χάνουμε και άλλοτε περιμένουμε να βρεθεί.
Το 2015 το graffiti απομακρύνθηκε από το φυσικό του περιβάλλον και εκτέθηκε ως πίνακας. Το 2017 ψηφίστηκε ως ο πιο αγαπημένος πίνακας στην Βρετανία, ενώ το ίδιο βράδυ που πουλήθηκε αυτοκαταστράφηκε με έναν κρυφό μηχανισμό που είχε τοποθετηθεί από τον ίδιο τον καλλιτέχνη. Οι ειδικοί χαρακτηρίζουν πως αν και κομματιασμένος η αξία του πίνακα έχει τριπλασιαστεί!
Τα μπαλόνια στο σινεμά
Το 1956 η ταινία “The Red Balloon” του Γάλλου σκηνοθέτη Albert Lamorisse κερδίζει το όσκαρ σεναρίου με μόλις 34 λεπτά διάρκειας. Ένα παιδί και ένα κόκκινο μπαλόνι γίνονται φίλοι διασχίζοντας παρέα τα γραφικά σοκάκια του Παρισιού. Η ταινία μοιάζει να αναφέρεται σε παιδιά, γρήγορα όμως καταλαβαίνουμε τα κρυμμένα μηνύματα πίσω από αυτή την παράξενη φιλία. Το μπαλόνι παίρνει το ρόλο του μικρού παιδιού και το αγόρι αναλαμβάνει την προστασία αυτού, ξεδιπλώνοντας μας μέσα σε λίγα λεπτά μια υπέροχη ιστορία για την ενηλικίωση, θίγοντας θέματα όπως το μπούλινγκ, τη μοναξιά αλλά και την ελπίδα που φέρει το κόκκινο στη ζωή ενός μοναχικού παιδιού.
Στα χαλάσματα του χτυπημένου από τον πόλεμο Παρισιού, το μπαλόνι φέρνει ξανά την ευτυχία, γίνεται σύμβολο ελπίδας και πρωταγωνιστεί σε μια σχεδόν βουβή ταινία. Όλες μας οι αισθήσεις επικεντρώνονται σε αυτό και στην ιστορία του. Το μπαλόνι αποκτά ζωή και αλληλεπιδρά με το αγόρι, στην φαντασία αυτού είναι ο φίλος που δίνει χρώμα στο γκρίζο φόντο μιας βροχερής πόλης και τέλος παρά την καταστροφή του, καταφέρνει να απελευθερώσει το αγόρι από το παρελθόν του και να το ανεβάσει ψηλά προκαλώντας στον θεατή μια όμορφη αίσθηση ευφορίας.
Το σκηνικό αλλάζει και το μπαλόνι από σύμβολο χαράς μετατρέπεται σε σήμα κινδύνου στη ταινία «IT» από το βιβλίο του Stephen King. O τρομαχτικός κλόουν χρησιμοποιεί το άλλοτε αθώο μπαλόνι, σαν προάγγελο θανάτου με το κόκκινο χρώμα αυτή τη φορά να μας δημιουργεί το αίσθημα του τρόμου κάθε φορά που εμφανίζεται στην οθόνη. Το κόκκινο για ακόμα μια φορά ντύνει το μπαλόνι, μα με τον μανδύα του φόβου και του απαγορευμένου, καθώς συνδέεται πλέον άμεσα με το αίμα και τις τρομακτικές καταστάσεις που συμβαίνουν στην πόλη που ο διαβολικός κλόουν εμφανίζεται.
Από τον απόλυτο τρόμο μεταφερόμαστε στην απόλυτη διασκέδαση.
Η Pixar αναλαμβάνει να μας πάει ψηλά, πολύ ψηλά με την ταινία «Up». Ένα ολόκληρο σπίτι απογειώνεται στα σύννεφα με την βοήθεια χιλιάδων μπαλονιών και η περιπέτεια ξεκινά. Το εντυπωσιακό σε αυτή την προσέγγιση, είναι πως η συγκεκριμένη ταινία παίρνει ένα από τα πιο τρελά μας όνειρα σαν παιδιά και το κάνει πραγματικότητα. Χιλιάδες πολύχρωμα μπαλόνια μας μεταφέρουν σε μαγικά μέρη, παρέα με έναν ατίθασο μπόμπιρα και έναν κατσούφη γεράκο που στο τέλος γίνονται οι καλύτεροι φίλοι.
Τα μπαλόνια στη γλυπτική
Όταν κανείς σκέφτεται γλυπτά το μπαλόνι σίγουρα δεν είναι το πρώτο πράγμα που του έρχεται στο μυαλό. Και όμως ο Pop Art καλλιτέχνης Jeff Koons κατάφερε να γίνει ο πιο ακριβοπληρωμένος καλλιτέχνης εν ζωή, όταν πούλησε το έργο του «Balloon Dog» έναντι 58,4 εκατομμυρίων δολαρίων το 2013. Το 3 μέτρων πορτοκαλί γλυπτό, απεικονίζει ένα σκυλάκι-μπαλόνι και ανήκει στη σειρά Celebration που αποτελείται από 5 γλυπτά σε σχήμα μπαλονιού, τα έργα της οποίας έχουν χαρακτηριστεί ως σύμβολα της σύγχρονης τέχνης. Ο ίδιος καλλιτέχνης έσπασε το ρεκόρ που ο ίδιος κατείχε, πουλώντας ένα ακόμη γλυπτό σε μορφή μπαλονιού. Αυτή τη φορά ήταν ένα ασημένιο κουνέλι με μόλις 90 εκατοστά ύψος, που άγγιξε τα 91 εκατομμύρια δολάρια ξεπερνώντας έτσι κάθε προηγούμενο ρεκόρ πώλησης για έργο τέχνης καλλιτέχνη εν ζωή.
Ένα ακόμα ιδιαίτερο γλυπτό έκανε εντύπωση στους χώρους της τέχνης, αυτή τη φόρα φιλοτεχνημένο από πραγματικά μπαλόνια. Ο Hans Hemmert, δημιούργησε ένα τεράστιο τανκ από πολύχρωμα μπαλόνια. Η ιδέα πίσω από αυτό το δημιούργημα, είναι η αντίθεση που κάνει στα μάτια του θεατή, όταν ένα αθώο παιχνίδι μετατρέπεται σε όπλο.
Τα μπαλόνια εδώ παίζουν κόντρα ρολό, με το χαρακτήρα τους και την σύσταση τους. Το βαρύ μέταλλο μοιάζει ανάλαφρο και λιγότερο απειλητικό, ενώ στο τέλος το τανκ μετατρέπεται σε μια πολύχρωμη μάζα από ξεφούσκωτα μπαλόνια περνώντας ένα αντιπολεμικό μήνυμα, όπως εξήγησε στη συνέχεια ο καλλιτέχνης.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι και το τεράστιο γλυπτό του Jason Hackenwerth, που αποτελείται από 10,000 μπαλόνια και έχει μήκος 12 μέτρα, με τίτλο «Pisces». Ο καλλιτέχνης εμπνέεται από μύθους της αρχαίας Ελλάδας και δημιουργεί εντυπωσιακά σουρεαλιστικά γλυπτά από μπαλόνια που κόβουν την ανάσα. Χρειάστηκε μια ολόκληρη εβδομάδα για να στηθεί το τεράστιο γλυπτό που πλέον βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο Σκωτίας. Αρκετές φορές έχει μονοπωλήσει το ενδιαφερον με τις τεράστιες συνθέσεις του.
Τα μπαλόνια στη Λογοτεχνία
Ένα από τα πιο γνωστά ποιήματα της Sylvia Plath ονομάζεται «Μπαλόνια». Η συγγραφέας περιγράφει τα μπαλόνια ως κάτι ζωντανό, ένα πλάσμα με ψυχή και το παρομοιάζει με μικρό πολύχρωμο οβάλ κατοικίδιο που αιωρείται μέσα στο σπίτι χαρίζοντας μας στιγμές ευτυχίας το βράδυ των Χριστουγέννων. Τα μπαλόνια ξαναπαίρνουν ζωή, αλληλεπιδρούν με τον αναγνώστη και μας δημιουργούν αισθήματα που θα είχαμε για κάποιο φίλο μας. Η ουσία του ποιήματος επικεντρώνεται στην εφήμερη ευτυχία που μας χαρίζουν τα μπαλόνια συνδέοντας το μπαλόνι με τη ζωή και τις εφήμερες απολαύσεις της.
Στο ξεχωριστό παραμύθι της Λιλής Γάτη “Το κορίτσι με τα μπαλόνια”, γινόμαστε μάρτυρες της γέννησης μιας φιλίας ανάμεσα σε ένα κορίτσι και ένα αγόρι. Το κορίτσι αγάπα τα μπαλόνια, είναι οι μόνοι φίλοι που έχει και το αγόρι στο απέναντι παράθυρο παρατηρεί κάθε μέρα την μικρή Νίκη και τους ξεχωριστούς της φίλους. Ο μικρός Ζώης αποφασίζει να φωνάξει και να ρωτήσει το κορίτσι το όνομα του, δίχως όμως να λάβει απάντηση. Η μικρή Νίκη κοιτά το αγόρι, ακουμπά τα χείλη της και σχηματίζει ένα χαμόγελο σε αυτά.
Ο Ζώης έχει μάθει να επικοινωνεί με λέξεις, η Νίκη με νοήματα, πως άραγε μπορούν αυτοί οι δύο διαφορετικοί χαρακτήρες να γίνουν φίλοι; Εδώ συναντάμε τα μπαλόνια σαν μέσο επικοινωνίας. Μια διαφορετική γέφυρα χτίζεται με το σχήμα μικρών μπαλονιών που πάνω σε αυτά η Νίκη ζωγραφίζει ένα γαλάζιο χαμόγελο και το στέλνει στον Ζωή. Ένα υπέροχο παραμύθι αφιερωμένο στη φιλία και την αποδοχή στη διαφορετικότητα. Το βιβλίο είναι γραμμένο σε δύο γλώσσες τη νοηματική και την ελληνική.
Τα μπαλόνια στο Χορό
Ο χορογράφος William Forsythe, δημιουργεί μια παράσταση χορού ακόμα και αν οι χορευτές είναι μικρά λευκά μπαλόνια. Σαν μια σύγχρονη λίμνη των κύκνων, λευκά μπαλόνια κρέμονται από την οροφή του κτιρίου ενώ κάποια αλλά υπάρχουν ελεύθερα ανάκατα στο χώρο, δίνοντας την αίσθηση σε όποιον βρεθεί εκεί πως ανήκει σε μια καλά οργανωμένη χορογραφία.
Ο θεατής μπλέκεται και γίνεται ένα με την λευκή μάζα των μπαλονιών και μοιάζει να περπατά στα σύννεφα παρέα με μια ομάδα λευκών κύκνων. Τα μπαλόνια μοιάζουν με εκλεπτυσμένες φιγούρες σαν να έχουν ξεπηδήσει από τα μεγαλύτερα μπαλέτα έτοιμα να δώσουν την πιο εντυπωσιακή παράσταση.
Τα μπαλόνια στη Μόδα
Είναι γνωστό πως η μόδα εμπνέεται από οτιδήποτε είτε αυτό έχει να κάνει με περίτεχνα κεντήματα από ακριβά υφάσματα, είτε στη συγκεκριμένη περίπτωση από μπαλόνια. Ο απόφοιτος Νορβηγός σχεδιαστής Fredric Tjaerandsen, δημιούργησε μια εμβληματική στιγμή για το χώρο της μόδας, όταν έκανε το ντεμπούτο του με τη φουσκωτή συλλογή του κατά τη διάρκεια της εβδομάδας μόδας στο Λονδίνο. Τα μοντέλα περπατούσαν στον διάδρομο ενώ ήταν εγκλωβισμένα σε τεράστια μπαλόνια που, όταν ξεφούσκωσαν μετατράπηκαν σε πραγματικά ρούχα από καουτσούκ.
Το 2019 η Ελληνίδα σχεδιάστρια υψηλής ραπτικής Σίλια Κριθαριώτη, δίνει μια εναλλακτική ιδέα για τη νύφη. Παρουσιάζοντας μας ένα πολυτελές νυφικό σε ροζ και λευκό χρώμα, με το υπέρλαμπρο πέπλο του να ανυψώνεται στον αέρα με τη βοήθεια διάφανων πουά μπαλονιών. Η στιγμή χαρακτηρίστηκε iconic από τους κριτικούς και το ευρύ κοινό, με τα Social Media να αναπαράγουν την εμφάνιση και να δηλώνουν πως είναι πλέον ένα από τα αγαπημένα τους look για την μέρα του γάμου.
Σε όποια μορφή της τέχνης και να συναντάμε τα μπαλόνια ένα είναι σίγουρο: Το μήνυμα που λαμβάνουμε είναι πάντα ιδιαίτερα έντονο και εμβληματικό. Αέρας και χρώμα, παρελθόν και μέλλον συνδέονται από μία λεπτή κορδέλα μπλεγμένη ανάμεσα στα δάχτυλα θυμίζοντας μας ότι μπορεί να μεγαλώνουμε όμως στη θέα ενός μπαλονιού θα είμαστε πάντα παιδιά.
Πηγές :